Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 29 наурыздағы № 366 «Қазақстан Республикасында Онкологиялық көмекті дамытудың 2012-2016 жылдарға арналған бағдарламасы» қаулысын орындау үшін Жамбыл облысында 2015 жылдан бастап қуық асты безі (ҚАБ), өңеш, асқазан (ӨҚІ және АҚІ) қатерлі ісігін және гепатоцеллюларлық қатерлі ісікті (ГЦО) ерте анықтауға халықтың нысаналы топтарын скринингтік зерттеп-қарау енгізіледі.
ӨҢЕШ ҚАТЕРЛІ ІСІГІ ЖӘНЕ АСҚАЗАН ҚАТЕРЛІ ІСІГІНІҢ СКРИНИНГІ
Қазақстан Республикасында 2013 жылы 1 246 өңеш және 2 796 асқазан қатерлі ісікпен ауыратындар анықталды, бұл асқазан – ішек жолының барлық ҚІ-нің 57,8% – ын құрайды. Өңеш қатерлі ісігінен 997 адам және асқазан қатерлі ісігінен 2 129 адам қайтыс болды. Өңеш қатерлі ісігі қатерлі ісік құрылымында 7-ші орында (100 000 тұрғынға шаққанда 3,8) және өлім құрылымында 5-ші орында (5,9%). Асқазан қатерлі ісігі колоректальды қатерлі ісік ауруымен ауыру құрылымында 4-ші орынды (8,5%) және ҚІ-тен болатын өлім-жітім құрылымында 2-ші орынды (12,6%) бөледі.
2013 жылдың соңында есепте 1 981 өңеш қатерлі ісігі және 6 075 асқазан қатерлі ісігі бар. Диагноз қойылған кезде I-II сатылардың үлес салмағы өңеш қатерлі ісігі кезінде 42,5% – ды және асқазан қатерлі ісігі кезінде 28,2% – ды құрайды. 5 жылдық өмір сүру деңгейі сәйкесінше 32,6% және 45,3% құрайды.
Скрининг түрі: популяциялық скрининг
Скрининг әдістері: эндоскопиялық зерттеу – эзофагогастродуоденоскопия (ЭГДС видеосы).
Интервалы: 2 жылда 1 рет
Мақсатты топ: өңеш және асқазан қатерлі ісік бойынша диспансерлік есепте тұрған адамдарды қоспағанда, ерлер мен әйелдер 50, 52, 54, 56, 58 және 60 жаста.
Мақсатты топты қалыптастыру кезінде келесі 10 жылда өлімге әкелетін ауыр қатар жүретін аурулардың болмауын ескеру қажет, Мысалы, кең таралған ҚІ, жүрек жеткіліксіздігі бар миокард инфарктісі, тамырлы асқынулары бар қант диабеті, декомпенсация кезеңіндегі цереброваскулярлық аурулар, тыныс алу жеткіліксіздігі бар өкпенің созылмалы обструктивті ауруы, бауыр циррозы және т. б.
Өңеш және асқазан қатерлі ісігін скрининг бағдарламасы бойынша ЭГДС жататын науқас тұрғылықты жері бойынша эндоскопия кабинетіне ДБ немесе СДК жіберіледі. АМСК дәрігерінің тексерілетін пациенттің жай-күйін алдын ала бағалауы жүргізіледі, ЭГДС жүргізуге қарсы көрсетілімдер қойылады.
Бекітілген кестеге сәйкес науқас ЭГДС өткізу үшін кезекке қойылады.
Зерттеу қарсаңында науқасқа процедураның уақыты хабарланады, дайындық тәртібі түсіндіріледі және зерттеуге дайындық нұсқаулығы, сондай-ақ эзофагастроскопияны жүргізуге келісім нысаны беріледі.
| НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ! Эзофагастроскопияға қарсы көрсеткіштер – жіті инфекциялық аурулар, – перитонит, – жүрек және өкпе жеткіліксіздігінің кеш сатыларында, – қанның ұю жүйесінің айқын бұзылулары, – қолқа аневризмалары |
ҚУЫҚ АСТЫ БЕЗІН ЕРТЕ ДИАГНОСТИКАЛАУ
ДДСҰ болжамдары бойынша 2030 жылға қарай бүкіл әлемде ҚАҚІ -тен сырқаттанушылық пен өлім-жітімі 2 есе өседі.
ҚАҚІ-Қазақстандағы қатерлі ісіктерден егде жастағы ерлердің өлімінің басты себептерінің бірі. Сырқаттанушылық құрылымында барлық ЗН ҚАҚІ арасында 6-шы орында (5%). ҚАҚІ бар науқастарда-барлық онкологиялық нозологиялар арасында 5 жылдық өмір сүрудің ең төменгі көрсеткіштері. Науқастардың тек 32,5%-ы алғаш рет белгіленген диагнозда жоғары немқұрайдылықтың салдарынан 5 жылдық кезеңді бастан кешіреді (ҚАҚІ-мен ауыратын науқастардың 76,1% – ы 2001 жылы диагноз қою кезінде III-IV сатыға, 60,4% – 2011 жылы). Простата қатерлі ісіктен болатын өлім-жітімді азайту үміті екі тактикаға негізделген: ерте диагноз қою және ауруды бастапқы сатысында тиімді емдеу. ҚАҚІ скринингі және ауруды ерте сатыларда анықтау ҚАҚІ-ны кеш сатыларда емдеуге экономикалық тұрғыдан тиімді. Егер ісік ерте сатысында анықталса және емдеу сәтті болса, ісік метастаздарының дамуын болдырмауға болады.
Скринингтің түрі: популяциялық
Скринингтің әдісі: Жалпы ПСА қанның ИТ-сі барлық мақсатты топ үшін міндетті болып табылады.
Мақсатты топ: ҚАҚІ бойынша диспансерлік есепте тұрмайтын және ауыр қатар жүретін аурулары жоқ 50, 54, 58, 62, 66 жастағы ерлер. Ауыр қатар жүретін аурулар дегеніміз-алдағы 10 жылда өлімге әкелетін аурулар, мысалы, жалпы қатерлі ісік, жүрек жеткіліксіздігі бар миокард инфарктісі, қант диабеті
қан тамырларының асқынулары, алкоголизм, цереброваскулярлық аурулар, тыныс алу жеткіліксіздігі бар өкпенің созылмалы обструктивті ауруы, декомпенсация сатысындағы бауыр циррозы және т. б.
Интервалы: 4 жылда 1 рет.
| Науқасқа арналған жадынама
Простатикалық спецификалық антиген (ПСА) деңгейін анықтау)
ПСА анықтау үшін қан тапсыру кезінде есте сақтау қажет:
|
ГЕПАТОЦЕЛЛЮЛЯРЛЫҚ ҚАТЕРЛІ ІСІКТІҢ СКРИНИНГІ (ГЦҚІ)
Мақсаты: Гепатоцеллюлярлық қатерлі ісігін ерте анықтау
Түрі: таңдаулы скрининг
Мақсатты топ: Вирусқа қарсы терапиядағы және вирусқа қарсы терапия тиімділігінің бағасын алмаған адамдарды қоспағанда, вирустық және вирусқа қарсы этиологиясы циррозы бар ерлер мен әйелдер
Скрининг әдісі: АФП анықтау және бауыр УДЗ жүргізу
Интервалы:
6 айда 1 рет вирустық емес этиологиядағы бауыр циррозы
Вирустық этиология циррозы кезінде 3 айда 1 рет
Өткізу деңгейі: гепатологиялық орталықтар (кабинеттер)
